mandag 19. september 2016

Sagseifestival

Her har me ein sikker vinnar. Ein festival i eit lite sentrum som heiter Sagsei. Ein festival for sag og sei(Sagsei), og gjerne kombinert. Fiske og handverk. Mykje likt ein klassisk norsk festival. Men namnet kan bedra. For på denne festivalen såg eg ikkje ein einaste sei. Og det var heller ingen som spelte på sag der.
Men turistar var det mange av. Ja, og så var det nokre ørnejegerar der.

Ulgii, som er den næraste byen er, ikkje veldig stor. Så kor alle turistane kom frå er ikkje godt å seie. Men mange var det. Men for å byrje i ein anna ende, ikkje snakke om turistane me kom for å sjå heilt først. Med to nordmenn, to amerikanarar, og ein spanjol som laga dokumentarfilmar plassert i Land Cruisaren, tok me laus og sette kursen mot Sagsei. Vegen dit var ganske grei, men då me nærma oss festivalområdet vart det litt forvirring. Alle bilane valde å berre køyre etter den fremste, noko som hadde vore ein god plan dersom den fremste bilen hadde visst kor festivalen skulle vera. Då dei andre bilane stoppa grunna manglande kartlesarferdigheiter hamna bilen eg sat i fremst. Me leia feltet eit par minutt før det vart arrangert ein falsk tissepause, for at nokon som forhåpentlegvis visste kor me skulle kunne køyre i front. Me kom til slutt fram. Forvirringa viste seg å stamme frå det faktum at dei hadde same dagen måtte flytte festivalområdet grunna noko kvegpest av eit eller anna slag. Men det må ha vore eit skummelt slag, sidan det tydelegvis var farleg for ørnane.

Etter me hadde snike oss til ein parkeringsplass midt på den tomme sletta på sidan av elva, gjekk me eit lite stykke unna for å kunne sitje for oss sjølv å studere turistane. Og etter kvart få eit glimt av ei ørn eller tre.

Glimt av ei ørn.

Etter å hold plassane ved elva til me var byrja å bli solbrent var det på tide å gå bort å sjå kva som faktisk skjedde på ørnejegerarenaen. Det som skjedde mest av var at millionvis av kroner i turistars fotoutstyr gjekk seg varmt. Eg har vore ute for ein fotografering eller to i mitt liv. Rett nok ikkje sidan eg var konfirmant og måtte ha eit bilete til takkekortet. Men mengda med bilete som vart tatt då ville sannsynlegvis vera nok til å tapetsera Lærdalstunnelen. Utvendig.  
Det andre som skjedde var at ørnejegerane prøvde å lokke til seg ørna si som ein kamerat av dei passa på lenger oppe i fjellsida. 

Ørn som prøver å stikke av med ein jeger. Fram til  
femtitalet var det slik dei mongolske fallskjermsoldatane 
vart transportert. Dette var også ein vesentleg faktor for
Djengis Khan sin suksess.

Det kom etter kvart fram at denne denne festivalen kanskje ikkje var den mest tradisjonsrike i området. Den større festivalen som er i Ulgii i byrjinga av oktober vart danna var forbundet for ørnejegerar. Denne vart danna av eit turistbyrå som ville ha ørnejegerar å vise fram til turistar mens det framleis var varmt å gå i kortbukse. At det kanskje ikkje var heilt ideelt for jegerane sjølv, som stiller i flotte tradisjonelle reve- og ulveskinnsklede, var det kanskje ikkje så mange som tenkte på. 

Ørna skal drepe ein daud hare. Eit spesielt men
fascinerande konsept.

Etter me hadde steikt lenge nok i sola skulle me køyre heim att. Men sjølvsagd skulle me ta ein anna veg for å plukke opp ein engelsklærar som budde i eit anna lite sentrum. I følgje dei lokale var det enkelt å finne fram. Køyr til fjella og ta til høgre. 
Me køyrde til fjella, men der var det ingen veg til høgre. Så då køyrde me litt inn i fjella og kom framleis ikkje til nokon veg som gjekk mot høgre. Så då var det logiske å gjere å kome seg opp på ein fjelltopp. Då eg ikkje har fått mitt mongolske førarkort enno, var det ei anna som køyrde. Sidan det var snakk om tindebestiging med bil, og eg har noko meir erfaring med idiotkøyring fekk eg ta over. Sidan dette var i terreng utan veg og me begge er gamle nok, reknar eg med at dette må gå under mongolske lærekøyringslover. 

Då me kom opp på fjellet såg me mange nye fjell. Og nokre stader i dalen me hadde køyrd opp frå var det spor. Planen vart lagt, me skulle følgje dei spora. Av ein eller anna grunn velde flesteparten av passasjerane å gå ned frå fjellet til tross for at bilen skulle same vegen. Spesielt. Me hadde jo ikkje kvelva ein einaste gong på veg opp! Men terrenget som følgde var slik som Land Cruisarar er bygt for. Heilt utan veg, av og til eit spor som akkurat viste retninga før det forsvann att. Heilt sjef. 
Etter ei god stund med kurs gjennom dalføret kom me omsider til ein veg. Som sjølvsagd var meir ubehageleg enn det veglause stykket. Altså nokså lik som Kleivdalsvegen. Berre lenger. 

Etter enno ei lengre stund fekk me sjå eit sentrum. Som kunne vera rett plass. Etter tjue minuttar til såg me framleis det same sentrumet. Kan vera ei plaga med mongolsk slettelandskap. Etter endå ei god stund og mange feilkøyringar på vegar som såg ut til å leie mot sentrumet kom me til ein veg som faktisk leia inn mot sentrumet. Engelsklæraren vart plukka opp, og med han som GPS var det diverre ingen feilkøyringar på veg tilbake til Ulgii. 

onsdag 14. september 2016

Attende i forretning

No kan ein kanskje spørje seg kva forretning eg er attende i, men dersom eg ikkje har misforstått det engelske uttrykket back in business, kan dette bety meir enn at ein er på handletur. Så det eg prøver å formidle med tittelen er at eg er attende i Mongolia. Kanskje eg berre skulle skrive det først, så hadde me klart oss utan denne forklåringa.

Men eg har i alle fall vore i Mongolia i litt over ein månad etter sommarferien no. Det er ein ny kvardag, der delar av han er noko eg meir eller mindre har lova meg sjølv at eg aldri skulle utsetje meg for. Nemleg å måtte gå med skjorte, dressbukse og finsko på jobb. Katastrofe. Men det er visst slik kulturen er her, og kulturmjølk har eg alltid vore ein tilhengar av.
Bortsett frå det er det ganske greitt på kontoret. Arbeidsoppgåvene til no har bestått mest i å signere og stemple papir. Og å studere kasakk. Som er språket som vert brukt mest her i Bayan-Ulgii. Kasakken har eg nett byrja med. Det å skulle lære seg lydar i eit system eg ikkje forstår, er ikkje alltid like lett. Heldigvis viser det seg at me i det norske språket har ein del felles ord med det russiske språket. Og heldigvis har kasakk og ein del felles ord med russisk. Så når det er full treff er orda enkle. Til dømes er ordet på kasakk for "radio", "radio". Så det var jo ein enkel ein. Verre er det når læraren min påstår at "terese" ikkje er ei jente, men eit vindauge. Eller at "bor" ikkje er ein torturreiskap mykje nytta av tannlækjarar, men at det er eit kritt. 

Men sidan eg no har vore ein månad i Mongolia utan å skrive noko lyt eg hoppe fram at til ein av dei første dagane eg var her for å fortelje om ulike marknadsføringsmodellar i Mongolia. Eller det er berre ein modell eg skal fortelje om. 

Kvinner og born i midt i vegen. Illustrasjonsfoto til
marknadsføringsmodell.

Eg og han som er den nye rektoren på den norske skulen i Khovd tok ein liten tur ut av Ulaanbaatar for å sjå oss rund. Då svolten meldte seg prøvde me å køyre innom det som såg ut som ei klynge med gerar(telt) det vart seld mat frå. Det var tydelegvis ikkje så lett å få gjort som me hadde trudd. I det som såg ut til å vera hovudvegen inn stod det parkert ein flett ny land cruiser som ikkje såg ut til å flytte seg. Og så sto det tre damer og skreik inn i vindauget. Dei andre damene og borna som var der gjekk resolutt ut i vegbana og stoppa all trafikk. For oss som var svoltne og ikkje ville noko anna enn å få oss litt mat var det litt problematisk å skjøne kva som gjekk føre seg. Det at dei snakka på mongolsk gjorde det ikkje lettare å forstå. 
Men då me fekk kommunisert til kvinnene i vegsperringa at me ville inn å kjøpe mat hjå dei slapp dei oss heldigvis gjennom, og bilen som sperra den andre innkøyringa til plassen rygga ein halvmeter slik at me kunne snike oss inn.
Etter at me hadde fått bestilt mat og drikke kom det ein kar som kunne litt engelsk. Då eg kan litt Mongolsk kunne me til saman nok til at me fann ut at han som hadde den nye land cruisaren med skrikande damer i vindauget, eigde eit "gatekjøkken" lenger nedover vegen og difor prøvde å sperra innkøyringa til dei som selde mat der me sat og åt. Som ein respons på dette sperra dei som eigde mat-gerane her hovudvegen, slik at ingen skulle kunne handle mat hjå han.
Tidenes marknadsføring! Eg må sei at eg gler meg til dess ein kan sjå tenåringar i grøn kiwiuniform sperre innkøyringa til rema 1000 for å ta frå dei kundar. Dette må jo opplagt virke mykje betre enn ei reklameavis i postkassa! 

Men for å hoppe over til noko anna, så har eg sidan marknadsføringsturen måtte få meg eit mongolsk førarkort. Noko som diverre tek tid. For å få førarkort måtte eg først til tidenes beste legesjekk, utført av fire fem ulike spesialistar på eit sjukehus. Sjølv om det var ulike spesialistar eg var innom var undersøkingsmetoden lik. Augelege: Ser du bra? Eg: ja. Augelege: den er grei *signerer helseattest*. Og slik var det hjå alle dei ulike. legane. Etter det kom sjølvsagd problemet med at myndigheitene var tom for plast, så det å få trykt opp eit førarkort var tydelegvis ikkje berre enkelt. Så no har eg eit håp om at plast skal vera på plass i løpet av veka og at printeren ikkje går tom for blekk.

Men kva skal ein med førarkort når ein har snille kollegaer som tek ein med både på fjelltur og fisketur til elva(alt med bil sjølvsagt) vil kanskje nokon spørje seg. Køyre sjølv, er jo det første av mange gode svar her. Men til trass for denne førarkortmangelen har det vorte eit par gode turar, så difor blir dagens/månadens innlegg avslutta med eit par bilete.

"Å vera eller ikkje vera?" Er eit spørsmål mange har
spurd seg. Eg spør "kvifor gå på fjelltur når ein kan
køyre?" om lag 1300 meter over Ulgii og om lag 
3000 meter over havet. Sparer jo mange timar
på å ta bilen!

Bål og pølsegrilling blir uavhengig av verdsdel 
aldri feil. 

Lite fisk å få. Men her også kan ein stille dei 
retoriske spørsmåla: "Kvifor ete fisk når det er 
pølser å oppdriva?"