Kald skulder

"Å bli møtt av ei kald skulder" er, om eg har forstått det rett, å ikkje bli så godt motteke. Kva kalde lekamsdelar har med mottaking å gjere, er meir enn kva eg greier forstå. Men det kunne i alle fall bli eit brukbar overskrift sidan det er eit kjend uttrykk. Men ei sannferdig overskrift er det ikkje. Skuldrene var omtrent einaste delen av meg som ikkje var kald.

Eg er av dei som stundom må ha ei orsaking for å kome meg utom døra. Altså anna orsaking enn at "no er eg lei av å sitje inne i ei alt for varm leilegheit der det ikkje går an å lufte grunna ei luftforureining i same klasse som det var på røykerommet på ferja mellom Hallhjem og Sandvikvåg i si tid". Altså så mykje luftforureining at at sikta i kolonnekøyring over Hardangervidda i ein vinterstorm kan kategoriserast som god. Men uansett, grunna at eg trengde ei anna orsaking tok eg med meg kamera, stativ og lys for å sjå om det var mogeleg å få til nokre bra bilete utomhus. Lite visste eg då at det var 38 minusgrader ute.

Men van med å vera i friluft som eg likar å lura meg sjølv til å tru at eg er, hadde eg heldigvis med hue og hanskar. Og ei jakke. Og som ein som kan kanskje tre av fjellvettreglane veit eg at speidaren sitt motto er "alltid beredt". Så eg køyrde innom ein restaurant for å få meg noko mat på vegen. Eller mat og mat. Eg var berre litt svolten så eg bestilte ei soppsuppe som av alle ting var vegetarmerka. Heldigvis var det godt med bacon i brødet som vart servert til suppa. Det var vegetarmaten sin det! Meir bacon enn det plar å vera i ein middels egg og bacon frukost.

Men etter beredskapsplanen var gjennomførd, bar det ut i bilen igjen. For å køyre ut av skoddeheimen av kolrøyk. Berre så de som bur i Bergen veit det, Bergen slit ikkje med luftforureining.
Etter å ha køyrd litt lengre vekk frå sentrum var sikten på to-tre hundre meter, god og frisk luft altså.
Så då var det på tide å parkere på sida av elva Tuul. Etter å ha gått heilberga gjennom all biltrafikken som var på elva denne kvelden, både med kjelkar bak og berre i stor fart i breisladd innimellom borna på kjelkar, var det mørkt nok til kameraprøving. På dette tidspunktet hadde det og gått opp for meg at stilongs kanskje ikkje hadde vore veldig dumt. Og andre sko enn joggesko laga for varme sommardagar hadde kanskje også vore greitt å ha. Men med ullsokkar gjekk det urovekkjande bra, for eg kjende i alle fall ikkje at tærne mine var kalde etter ein halvtime. Det at eg ikkje kjende dei i det heile reknar eg med er ein positiv ting.

Men kameraet vart sett opp, og bildetaking sett i gong. Kameraet kunne i følgje manualen brukast i 40 minusgrader. Så med to grader å gå på var marginane store.

To bilete, litt lys og litt photoshop. Biletekvaliteten

kan diskuterast, men det å ha ei orsaking til å kome

seg utomhus er uvurderleg. 

Etter det var gått litt meir enn ein halvtime kjende eg at det var på tide å oppsøke bilen igjen. Ein artig ting som kan skje når ein er ute i kalde temperaturar er at musklane vert stivare enn vanleg. For meg som ikkje har strekt ut sidan gymtimane med Ivar Os på ungdomsskulen, vil det seie at ein får ein distinkt gangart. Det at det kjendes ut som eg hadde tømt ei gryte med kokande vatn nedover beina kunne og bety at eg hadde vore "litt uheldig". Eller at forfrysingar i nær framtid var ei mogelegheit. Etter gåturen med tissa-på-meg-mens-eg-har-gangsperr-etter-maraton-gange, skulle eg lesse utstyret og meg sjølv inn i bilen. Men sjølsagt måtte eg ta ein skrytesnap over at eg hadde vore ute og fått istappar i skjegget. For å få det til måtte eg ta av hanskane. Så langt ingen problem. Problemet kom etterpå, då eg skulle leggje saman kamerastativet og hadde gløymt å ta hanskane på igjen. For dei som har lyst å vite korleis det kjennes ut å ta på aluminium som nettopp har vore i 38 minus i rundt førti minutt kan eg opplyse om at det har du ikkje. Det fascinerande er at det beste samanlikningsgrunnlaget eg finn for den opplevinga er å leggje noko armeringsjern i eit bål for så å ta det ut etter førti minutt. Men kald skulder hadde eg i alle fall ikkje. 

Køyreskulelærar og drosjesjåfør

Dei som har lese eit par av dei innlegga eg har skrive her har kanskje fått med seg at det å ta drosje i Ulaanbaatar, er ikkje det same som å ta drosje i Nordhordland. Det var det ikkje i dag heller.

Som vanleg var det ein gammal og sliten småbil som stoppa. Det at det sat på ei dame allereie var ikkje så svært nøye. Ho skulle uansett av hundre meter lenger framme. Altså om lag fem minutt seinare. Sjåføren var snill og hyggeleg, det første han gjorde då eg hadde sett meg inn var å hjelpe meg å ta setet lenger bak slik at knea mine ikkje skulle knuse dashbordet hans. Eller så var det fordi det låg noko greier på golvet der framme. Han peika ned framføre føta mine og sa noko eg ikkje skjøna samanhengen av, men eg skjøna ordet "bagsj". Han var altså lærar. Lærar i kva? Har du lese tittelen skjønar du nok at det var ein kjørelærar. Det skjøna ikkje eg, før etter ein del teiknspråk og forklåring på mongolsk som eg ikkje skjøna. Han var køyreskulelærar, og som køyreskulelærar flest likte han tydelegvis å køyre bil. For han køyrde drosje på fritida.

Det første som slo meg etter at eg hadde oppfatta at han var kjørelærar var at det har vore litt utvikling i kjøreskulane frå då eg tok førarkort i Nordhordland. For det første heitte ikkje læraren Christel. Det at eg sat på den sida som hadde pedalar, men ikkje ratt var eg heller ikkje van med. Og det at bilen var ein Hyundai som hadde sett sine beste år før tusentalskiftet i staden for ein flett ny BMW var og noko nytt. Det var og litt merkeleg at den var grei å bruke som skulebil då eine spegelen mangla. Vinterdekk hadde bilen heller ikkje sett. Den spann i alle fall alle stader det kunne sjå ut som det hadde vore glatt i forrige veke då det snøa.

Men det beste av alt må seiast å vera læraren sjølv! Aldri før har eg sett ein køyreskulelærar bruke fløyta så mykje, blinklys så lite og vera så flink å snike og presse seg fram mellom andre trafikantar. Kollektivfelt ser det forresten ut som at skulebilar har lov til å køyre i også. Og kvar einaste gong trafikken stoppa opp, eller gjekk litt seint fann han fram Candy Crush på telefonen og var meir oppteken av det enn det såkalla trafikkbiletet. Korleis han klarte å ikkje krasja er for meg ei gåte. Men eg har ein teori på kva som gjorde at han mangla ein spegel. Det som også var fascinerande var at han klarte å konsentrere seg om å halde ein samtale på dårleg mongolsk og kroppsspråk med meg samstundes som han spela Candy Crush. Kanskje difor han aldri byrja å køyre etter trafikken som forsvann framføre han, før dei bak byrja å fløyte og vrenge over i motgåande køyrefelt for å kome rundt han. Etter å ha sett denne oppvisinga var det nesten som eg syntes det var synd eg tok førarkortet i Noreg. Slik multitasking som dette lærte aldri eg!
Slik som eg forstod han fekk eg tilbodet om å byrje å køyre med han om eg ynskte å ta førarkortet. Det var rett før eg sa ja til det tilbodet. Men eg arbeidar jo for NLM, og det ville jo nesten ha vore å lyga om eg sa ja, for eg har jo allereie førarkort. Så det gjekk ikkje.

Då me kom fram og eg skulle betale skjøna eg kvifor han køyrde drosje i tillegg til å vera køyreskulelærar. Han køyrde framleis med skuletakst.

Påkjørsel

Det å få bilen ein sit i påkøyrd ser eg for meg at ikkje er noko god oppleving same kor ein er. Det er vel fyrste gongen dette har hend meg, så eg kan sei at i Mongolia er det ikkje veldig artig. Trafikkreglane i dette landet er slik at dersom to bilar skulle vera involvert og det kjem ei lita skade må begge bilane stå heilt i ro til politi og forsikringsselskap har vore på staden og delt ut skuld.
Når eg no vart påkøyrd på sida bakfrå rekna eg med at skulda var motparten si. Det gjorde han og, for han fann med ein gong fram pengane og ville betale meg. Eg har fått grei beskjed om at dersom ein krasjar her, då lyt ein stå stille. Så det var det eg hadde sett meg føre å gjera. De føresettet vart og forsterka då passasjeren min allereie hadde oppdaga at det var meir enn eit hint av alkohollukt frå pusten til sjåføren i den bilen som hadde råka bilen "min".

 Ikkje ei veldig stor skade på bakskjermen, men nok

til at det hadde vore greitt å fått ein alkoholpåverka

mann av vegen.

Den andre sjåføren kunne ikkje anna engelsk enn "my friend", så vidare forsøk på samtale der var dødfødt. Til tross for at eg er flytande i kroppsspråk. Eg prøvde å ringje til ei på kontoret som kan både engelsk og mongolsk. Ho tok diverre ikkje telefonen. Medan den ringte prøvde han lettare frustrert med bydande handrørsler å få meg til å ta ned telefonen. Godt eg hadde eit solid tak i den, om ikkje hadde den nok hamna i asfalten ganske fort. Passasjeren prøvde å stille seg i mellom, slik at eg i det minste skulle få snakke i telefon utan å få den knust. Ho tok framleis ikkje telefonen. Då gjekk den godaste sjåføren i andre bilen og finn eit skilt som ser mistenkeleg ut som eit politiskilt, for å skubbe det opp i andletet mitt. Ho tok framleis ikkje telefonen.
Eg innsåg at ho ikkje kom til og svare og prøvde å ringje til sjefen. Han svara fort. Då gjekk hr. alkoholpåverka politimann og passasjeren hans og sette seg i bilen sin igjen. Eg formidla dette til hr. sjef og fekk beskjed om at eg måtte i alle fall ta bilete av nummerskiltet deira. Ikkje så lett å få raskt til i mørket. Endå mindre lett då hr. alkoholpåverka politimann byrjar å kjøre mot meg. Og etter kvart på meg. Ein liten dult i kne og leggregion. Det er ikkje veldig ofte eg kjenner at eg heldt på å bli sint, men no var det like før.
Etter å ha gjeve meg den litle dulten med bilen sin prøvde eg å flytte meg litt til sida, slik at eg framleis stod i kontakt med bilen, men og slik at eg var posisjonert til å ta eit bilete av nummerskiltet når eg stod der.

Dette ville ikkje hr. alkoholpåverka politimann vera med på, så han fortsette å gje gass. Heldigvis var det rundt tjue minus, så vegen var litt glatt og eg var skubba framføre bilen i staden for å bli knekt under. No var eg enno nærare å bli sint. Uheldigvis hadde eg mobiltelefonen i høgre handa, så eg hadde berre venstre handa å slå i panseret hans med. Det vart diverre ikkje nok kraft til å lage bulk.
Men dette at ein person blir skubba framføre ein bil samstundes som han slår i panseret og ropar til sjåføren er tydelegvis god underhalding i Mongolia. Nokre av dei på fortauet lo. Kan ikkje sei at eg ikkje skjøner dei.

Det er diverre vanskeleg å lese mykje meir ut av

dette biletet enn at det var ein svart sedan som køyrte

på bilen og meg. 

I og med at den andre bilen hadde køyrd rekna eg med at det ikkje var noko poeng i at eg vart ståande. Så eg køyrde dei siste femogtjue metrane bort for å levere passasjeren min før det vart eit svært ringestyr. Folk som kan mongolsk og engelsk men ikkje så mykje om bilforsikringar og liknande måtte ringje til folk med kompetanse for så å ringje meg opp at og spørje meg meir ut. Eg trur enden på soga vart at eg ikkje skulle ha flytta bilen, men sidan det berre var riper sa forsikringsselskapet at det gjekk greitt. 

Kort oppsummert: Det å få bilen påkøyrd er ikkje bra. Det er mindre bra når føraren av den andre bilen er påverka av alkohol. Enno mindre bra når det viser seg at det er ein politimann påverka av alkohol. Og beint gale blir det når denne alkoholpåverka politimannen finn ut at å køyre på dei som vil ta bilete av bilen er ein god idé. Og om eg har oppfatta det rett til no, er det ikkje nokon grunn til å ringje politiet og sei at ein alkoholpåverka mann har stukke av frå ein påkjørsel. Sjølv om ein har ein passasjer som hugsar registreringsnummeret på bilen. Så har du sett ein svart sedan med nummeret YHГ 4133, finn sjåføren og gje han ei klessing! 

Men rett skal vera rett, eg bør vera glad til at det ikkje vart verre enn eit par små riper på ein bakskjerm. Og så satsar me på at det at eg hadde litt ilt i høgre kne og venstre legg då eg kom heim og adrenalinet hadde roa seg ned litt, har ei heilt anna og naturleg forklåring. 

Tannlækjaren vol. 2, 3, 4, 5 og 6

Dette innlegget er fortsetjinga på "skrekkhistorie frå røynda". Så om det er vanskeleg å skjøne samanhengen her, kan du lese første del for å bli endå meir forvirra.

Germon Dental. Andre gong. Etter ei veke med nervegift i tanna mi rekna eg med at den måtte verkeleg ha gjort susen, og at det no skulle vera grei skuring å få vølt tanna i løpet av ein liten halvtime. Så feil kan ein ta. Etter eit godt kvarter med boring for å få vekk den mellombels fyllinga, fann tannlækjaren fram ein pinsett og drog ut filla som var dynka med nervegift før den vart plassert nedi holtanna. Håpet mitt var at den no var dynka med bakterielik og daude nervar. Så byrja boringa igjen. Etter eit lite halvminutt kunne eg gje uttrykk for at dette ikkje gjekk serleg bra. Hadde det vore armlene på stolen hadde dei nok vorte rivne av i løpet av det halvminuttet. Det var ikkje armlene, men då eg plutseleg hadde sklidd ein liten halvmeter nedover i stolen og vernebrillene til tannlækjaren måtte få montert vindaugsviskarar for at hos skulle kunne sjå gjennom kaldsveitten som spruta, trur eg ho tok hintet. Det skal seiast at det skal ho ha skryt for. Ho er i alle fall raskare enn meg til å ta hint.
Men eg trengte ikkje fortvile, dei hadde jo bedøving dei kunne setje. Etter å ha fått andletet lamma frå håka til midt på nasen, var det fram med slagboren igjen.

Denne gongen gjekk det eit nytt halvminutt før tannlækjaren berre såg det kvite i augene mine. Så då fekk eg ei nye veke med nervegift og mellombels fylling. Etter den veka kom eg tilbake, akkurat like skremd som før. Og på same måten som førre gong gjekk det ikkje veldig lenge før både nervegift og bedøving måtte gje tapt for eit nervesystem i høgspenn. Så då vart det "Special kind of nerve medicine" og kome inn at dagen etterpå. Denne gongen virka det faktisk som om den spesielle nervegifta hadde ei effekt. Eg spurde ikkje, men reknar med det var ei form for VX. Prøveboringa nedover gjekk utmerka, til og med utan bedøving. Tannlækjaren kunne opplyse om at det var ei tann med tre kanalar som måtte takast. Ho fann fram eit langt handbor, eller liknande, og gjekk laus på første kanalen. Ikkje eit bra triks. Ho hadde hatt meg inne såpass mange gonger etter kvart no at ho skjøna det var ilt før eg hadde aka meg av stolen og ned på golvet med munnen på vidt gap for at ho skulle kunne arbeide. Så om det var eit reinsemiddel eller bedøving av noko slag ho fann fram veit eg ikkje. Men ho sprøyta det direkte på tanna og prøvde vidare. I alle dei tre kanalane. Det hjelpte ikkje.

Etter ein ny omgang med VX i tanna og mareritt om tyskarar som snakkar mongolsk og går kledd i tannlækjaruniform, var det inn på nytt. Det var litt framskritt og tannlækjarbyte midt i ei boresekvens. Uheldigvis har eg lært meg litt mongolsk, blant anna tal. Så når eg høyrer at den nye tannlækjaren seier til den første at det var fire kanal, ikkje tre som den første hadde sagt, var ikkje det veldig oppløftande nyhende.
Nervegifta hadde igjen hatt ei positiv effekt på tanna mi, for no gjekk det forholdsvis greitt når dei dreiv med handboren i dei to fyrste kanalane. Greitt nok at dei gjekk så djupt at eg var redd dei skulle nå grunnvatnbassenget eller opne gullfaks d for Statoil. Men det var i alle fall ikkje så ilt at eg vurderte å finne fram slegga for å slå meg sjølv medvitslaus i stolen. Dette var fram til dei byrja på dei to siste kanalane. Då skulle eg ynskt eg hadde med slegga.

Men kva er problemet når tannlækjaren har meir nervegift tilgjengeleg enn både NATO og Russland kombinert? Denne gongen fekk eg beskjed om at neste veke skulle dei gjere seg ferdig. Den gjekk ikkje eg på.

Neste veke fekk eg bekrefta at sjølv om eg ikkje klarer å få min eigen knyttneve inn i munnen, klarar eg å få tannlækjaren sin inn. Pluss halve underarmen. Handboring og styring. Til slutt var ho nøgd og skulle fylle i. Sementblandaren dei hadde tilgjengeleg var i minste laget, men dei slapp å tilkalle ein betongbil. I alle fall ar det slik eg forstod ho. For det var noko problem med at tenna mine var for nært eit bein bak i kjeven, så ho fekk ikkje på plass forskalinga på tanna slik at ho kunne bruke "composite filling" men måtte bruke sement. Men sementen kom på plass og eg skulle sleppa å gå til tannlækjaren på ei stund! Trudde eg. Neste veke var det inn igjen for polering. Og boring i ei tann eg hadde hol i. Heldigvis var dette holet "very deep cavity" og eg skulle ikkje sjå vekk frå at til tross for det var bora opp og fylt i med "composite filling" av beste kvalitet, ville det kanskje ikkje vera godt nok til å stoppe framtidige hol. Då skulle eg heldigvis få lov å kontakte dei igjen.

Det som i skrivande stund er litt skremmande, er at eg kjenner at det ikkje står heilt bra til under ei eller to av dei andre fyllingane som måtte bytast.
Og det er i alle fall skremmande at dette er dei to snillaste og forsiktigaste tannlækjarane eg nokon sinne har vore borti.